Статистика
Ҳамаги 1
Меҳмонон 1
Истифодабарандагон 0
Каталог файлов
В разделе материалов: 22 1-10
Страницы: 1 2 3 »
Қонунҳои асосии кимиё Бо вуҷуди он, ки с. 1760 М. В. Ломоносов rонуни ягонагии масса ва энергияро мухтасар ифода кард, то аввали асри ХХ ҳар дуи ин rонун дар алоҳидаги омeхта мешуд.2 +О2 =2Н2 О2 2 +Cl2 =2HCl нисбат=1:1:2 2 + N2 =2NH3
Дар ҳаҷми баробари газҳо дар шароити якхела (фишор ва ҳарорат) миқдори баробари молекулаҳо мавxуд аст. Молекулаҳои моддаи соддаи гази ба монанди О2 , H2 , N2 , F2 , ва ғ. аз ду атом иборатанд.
Аз қонуни Авогадро ду натиҷаи муғим бармеояд.
Массаи молекулавии газ ё буғ ба ҳосили зарби зичии ин газ нисбат ба гази дигар ва массаи молекулавии гази дигар баробар аст.
M1 =Д*М2 , аз инxо
Як мол ҳамагуна газ дар шароити муrаррари (нормали, ОО С ва 103, 3 к Па) 22, 4л ҳаҷмро ишғол мекунад. Дар дигар шароит ҳаҷми газро бо муодилаи Клайперон-Менделеев ҳисоб кардан мумкин аст.
Қ онунҳои стехиометр и - қонунҳои доимии таркиб, эквивалентҳо ва карати будани нисбатҳо - дар вақташ барои молекулаҳо таъриф шуда буданд, бинобар он барои моддаҳои шакли молекулави дошта дуруст буда, барои моддаҳои ғайримолекулави қобили қабул нестанд. Бинобар он ҳангоми таърифи қонунҳои стехиометри ягонагии мавxудияти шаклҳои молекулави ва ғайримолекулавиро ба назар гирифтан лозим аст.Қонуни доимии таркиб. Таркиби пайвастагиҳои молекулави новобаста аз тарзи ҳосилкуни онҳо доими аст. ҳангоми мавxуд набудани сохтори молекулави таркиби онио аз шароити ҳосилкуни ва коркарди аввала вобаста аст.2 +3N2 =2NH3 4 OH=2NH3 +2H2 O3 N+3HNO3 =3NaNO3 +NH3 3 ба 1 ҳиссаи массаи H2 14/3 ҳиссаи массаи N2 рост меояд. Дар оксиди TiO 48/2 ҳиссаи массаи титан бо 8 ҳиссаи массаи оксиген, дар TiO0, 82 бошад ҳам он миқдор титан бо 6, 52 ҳиссаи массаи оксиген пайваст мешавад.2 O, NO, N2 O3 , NO2 ва N2 O5
Гидроген - Н Гидроген унсури аввали системаи даврии унсурҳои химиявии Д.И.Менделеев буда раками гартибиаш 1 ва массаи атомиаш ба 1,0079 баробар аст.
Гидроген аз калимаҳои юнонии «ҳидро генес» гирифта шуда маънояш «тавлидкунандаи об» мебошад.
Гидроген маротибаи аввал соли 1766 аз тарафи олими англис Г'.Кавендиш муайн карда шудааст. Ба ин унсур номи гидрогенро соли 1779 олими Фаронса А.Л.Лавуазе ниҳода, аломати «Н» аз чониби олими швед Я.Берселиус соли 1814 пешниҳод гардидааст.
Гидроген унсури аз ҳама паҳншудатарини олам ба шумор рафта аз се ду ҳиссаи массаи онро ташкил медиҳад. 73%-и массаи Офтоб аз гидрогени атомй иборат аст. Дар бадани одам ба 100 атоми гидроген ҳамагй 58 атоми дигар унсурҳо рост меояд.
Гидроген гази беранг ва бебӯй буда, ҳангоми сахт хунук кардан ба моей беранг габдил меёбад ва агар хунукй давом ёбад, ба шакли моддаи сахт мегузарад.
Гайр аз гидрогени муқаррарӣ ду изотопи дигари он низ маълум аст: дейтерий - Д ё 2Н (соли 1932 аз тарафи олимони америкой Г.К.Юри, Ф.Брикведде, Г.Мэрфи ҳосил карда шудааст) ва тритий - Т ё 3Н (соли 1934 аз тарафи олимони англис М.Л.Олифант, П.Гартек, Э.Резерфорд ҳосил карда шудааст).
Дар саноат гидрогенро бо усулҳои гуногун чй аз моддаҳои гайриорганикй ва чй аз моддаҳои органики ҳосил мекунанд.
Гидроген барои синтези аммиак, кислотаи хлорид, спирти метил, барои кафшер ва буридани филизҳо, барои гидрогенизатсияи сӯзишвориҳои сахт ва моеъ, чарбҳо ва пайвастагиҳои гуногуни органикй ба кор бурда мешавад.
Дейтерий ва тритий дар саноати атомй истифода бурда мешаванд.
Ионҳои гидроген Н+ дар организм роли муҳими биологиро мебозад.
Молибден Молибден аз калимаи юнонии «molybdоs» гирифта шуда, маънояш сурб мебошад. Азбаски минералҳои ин ду металл ба якдигар монанд буданд, ба як гурўҳ мансубашон медонистанд. Аввалин бор кимиёшиноси швед П.Я.Гесли (с.1781), ки печи баландҳарорат дошт, бо таклифи К.В.Шееле металлро гудохт, вале пас аз 40 сол молибдени тозаро И.Я.Берселиус ба даст овард. Танҳо дар асри ХХ истифодаи молибден амалӣ гардид. Молибден металли сафеди нуқрагун буда, бо аксар хусусиятҳояш ба волфрам шабоҳат дорад, вазнин (зичиаш 10,2 г/см3 ), мураккабгудоз, дар 28900 С гудохта шуда, дар 48850 С меҷўшад, устувор, ёзанда, кашанда ва ноқил аст. Зиёда аз 90% металли истеҳсолшуда дар металлургия, чун масолеҳи рупушкунандаи пўлод ва хўлаҳои махсус истифода мешавад. Молибден на танҳо бо волфрам, балки бо хром, манган, никел, ниобий омехта шуда, гудохтаҳои устувор, часпак, фарсуданашаванда ва аз зангзанӣ устувории он ба кор бурда мешавад. Инчунин дар саноати кимиёвӣ барои истеҳсоли катализаторҳо, тоза кардани маҳсулоти нафтӣ, пигментҳои гуногун (барои чинӣ ва шиша) ва маводи рупушкунананда васеъ истифода мешавад. Яке аз маводи конструксионӣ, барои истеҳсоли лампаҳои равшандиҳандаи барқӣ, асбобҳои электровакуумӣ (лампаҳои радио, генераторҳо, қубурчаҳои рентгенӣ), симҳои печҳои гармкунанда хизмат мекунад. Дар 1 тонн пўлод 2-5 кг, дар таркиби хўлаҳои махсус то 10 кг молибден сарф шуда, асбобҳои тезбурранда то 80 кг, зангназананда – 70 кг молибден доранд. Хўлаҳои рупушкунии пўлодини молибден дар саноати автомобилсозӣ, тракторсозӣ, авиатсионӣ ва қубурсозӣ истифода мешаванд. Пўлодҳои обутобёфтаи молибден чун зиреҳпўши танкҳо, дар сохтани аслиҳаи ҷангӣ (милтиқ, тапонча) ва тайёр кардани гудохтаҳою пўлодҳои аз ҳад зиёд сахт (стеллитҳо) маводи асосӣ мебошанд. Хўлаи «комохром» (Co, Mo, Cr) дар бадани инсон безарар буда, буғуму устухонҳои осебдидаро иваз мекунад.
Тилло (Зар) (Au) — элементи гуруҳи 11 (аз рӯи таснифоти кӯҳнашуда — дар зергурӯҳи иловагии гурӯҳи якум), даври шашуми системаи даврии элементҳои кимиёвии Д.И. Менделеев, бо рақами тартибии 79 мебошад. Бо аломати Au (лот. Aurum) ифода карда мешавад. Моддаи соддаи тилло - метали асили рангаш зард аст. Рақами бақайдгириаш CAS: 7440-57-5 мебошад.
Тилло яке аз металҳое аст, ки инсон онро 8 ҳазор сол муқаддам аввалин бор шинохт ва дар асри биринҷӣ (ё мезолит) занҳои Африқо худро бо мӯҳра, шадда ва нишонаҳои сарисинагии тиллоӣ ороиш медоданд. Истеҳсоли аввалини тилло, аз рӯи маълумотҳои археологӣ, дар Миср оғоз ёфта буд ва тиллоро Офтоб «қурси калону дурахшони тилло» меномиданд. Дар қадим ороиш бо тилло рамзи Офтоб, бойгарӣ ва чун пул хизмат мекард. Парастиши тилло чун инъикоси парастиши Офтоб дар рӯйи Замин тавоногӣ ва бузургии он на танҳо дар Миср, балки ба тамаддуни дигар мамолик паҳн шуд. Дар он замонҳо дар Миср дар як сол 50 тонн тилло истеҳсол мекарданд, ки ин рақам ба рақами истеҳсоли тилло дар Русия (с. 1913), ё дар асри гузашта ИМА ва Канада ва ҳоло дар Ӯзбекистон, ки ҳамин миқдор тиллоро ҳосил мекунанд, рост меояд. Ҳол он ки миқдори (кларки) тилло дар қишри замин ҳамагӣ 5•10-7 %-ро ташкил мекунад. Археологҳо дар водии Шоҳони Фив, соҳили чапи рӯди Нил, аз оромгоҳи Фиръавни номаълум маснуотҳои аз тилло сохташударо дарёфт намуданд. Соли 1922 археологи инглис Г.Картер аз тобути тиллогини мумиёкардашудаи Фиръавн Тутанхамон, ки зиёда аз 3400 сол қабл ба хок супорида шуда будаст, 110 кг тилло ва маргниқоби тиллоӣ ҳафриёт кард. Дар бораи тилло ривоят аст, ки фидоёни Миср бовар мекунонданд, ки гӯё Офтоб тиллоро офарида, ба Замин чун борон мерезад, аз он ёдгориҳои сутуну девормонанд бино мекарданд. Фиръавни Миср Эхнатон, ки тарафдори ситоиши Офтоб буд, бо фидоён муносибаташро канда, Фивро тарк намуд. Ӯ маркази ситоишгарони нав - ибодатхонаи Ахет-Атони берӯпӯшро, ки дар болои деворҳояш курсиҳои сайқалдода офтобро инъикос мекарданд, сохт. Ситоиши Офтоб дар байни дигар қабилаҳо низ паҳн шуда буд. Дар давраи кашфиётҳои географӣ (с. 1519) сайёҳи испанӣ Эрнан Кортесу ба Америка роҳ пеша кард, ҳиндуҳо ӯро бо табъи хуш пешвоз гирифта, дар қатори дигар тӯҳфаҳо ду курсии доираашон 1 м (яктоаш аз тилло, дигараш аз нуқра), чун рамзи ситоиши Офтобу Моҳтоб пешкаш карданд. «Ба некӣ – бадӣ» гуфтаанд. Ва Эрнан Кортес, Франсиско Писарро (а. XVI) ва дигар забткунандагони мамолики Америкаи Ҷанубӣ (Перу, Чилӣ, Аргентина, Эквадор, Боливия) тамоми бойгарии ин мамлакатҳоро тороҷ намуда, сиққа сохта ба Аврупо бурданд. Ҳоло дар пойтахти Колумбия ш. Богото дар Осорхонаи тилло 8000 номгӯйи маснуотҳои ситоишии ҳиндуҳои қадим маҳфуз аст. Саволе ба миён меояд, ки тилло дар осорхона аз куҷо пайдо шуд? Посух. Мардуми таҳҷоӣ як қисми маснуоти тиллоро аз испанҳо дар ҷангалҳои тропикӣ андаруни решаҳо пинҳон карданд. Қисми дигари онҳо садсолаҳо дар қаъри кӯли Гаутовита, ки аз рӯи расму оини муқаддаси атстекамҳо, инкиҳо ва халқиятҳои дигари Америкаи Ҷанубӣ ба кӯл партофта шуда буданд, онҳоро ба даст оварданд. Аз рӯи урфу одати ин халқият дар қадим доҳиро меҳрубонӣ мекарданд ва ба танаи вай хокаи тиллоӣ мемолиданд. Пас аз он ӯ бо ашхоси муқаддас дар сал нишаста, дар кӯл ба самти шарқ шино мекарданд. Ҳангоми шӯъла задани Офтоб дар соҳили шарқии кӯл доҳиро муборакбод, меҳрубонӣ намуда, ангуштарӣ, шадда, мӯҳра, тасбеҳ, гарданбанд, чанголи ҳайвонҳои аз тилло сохташударо ба болояш мепошиданд. Ҳоло қисми кӯлро хушк карда, маснуотҳои тиллоиро гирифта ба осорхона супориданд. Дар асрҳои баъдина муайян шуд, ки Миср аз тилло бой будаст ва онро ба бозори ҷаҳонӣ мебароварданд. Ҳазорсолаҳо сипарӣ шуда (2500 сол қабл), давлати Лидия (дар Осиёи Хурд) барои ба низом даровардани муносибатҳои иқтисодӣ бо Юнон ва Шарқ тангаи тиллоиро ба савдо баровард. Аз ин иқдоми нек шоҳи форсҳо Кир огоҳ шуда, Лидиоро ба итоати худ мегирад ва сиққакунии тангаи тиллоиро дар дигар мамолик паҳн мекунад. Дар асри XVII тангаҳои тиллоӣ дар Русия пайдо шуда, 10 руб. арзиш доштанд ва ба шарафи императори Русия Елизавета Петровна ин тангаҳо «империал» ногузорӣ мешуданд. Тилло металли асил, зардранг, ёзанда, кашолёбанда, вазнин (зичиаш 15,6 - 19,2 г/см3 ), мулоим (сахтиаш - 2,5-3), дар ҳарорати 10630 С об мешавад, ба тунукаҳои нозук ва то 3-15 км сим дароз кашида мешавад. Аз рӯи ин хусусиятҳояш тиллоро дар ҷавоҳирот ва саноат истифода мебаранд. Дар ҷавоҳирот 75-76% тилло, электроника 9%, стоматология 3%, сиқкакунии тангаҳо 4% ва дигар соҳаҳои 8%, ва препаратҳои тиббӣ, хӯла, таҳқиқотҳои илмӣ, оптика, зарфҳои кимиёвӣ, симсозӣ ва расмтайёркунӣ истифода мешавад. Дар солҳои охир тиллоро бисёртар дар саноат барои тайёр кардани хӯлаҳое, ки барои кафшери маводи двигателҳои реактивӣ, мушакҳо, реакторҳои ядроӣ, самолётҳои суръаташон аз суръати овоз зиёдтар аст ва дигар таҷҳизотҳо истифода мебаранд. Бо тилло мушакҳо, киштиҳои кайҳониро мепӯшонанд. Масалан, дар киштии «Колумбия» америкоиҳо зиёда аз 40 кг тиллоро истифода карданд. Дар сатҳи қоғаз ё чӯб ширеши махсус молида, хокаи тиллоиро медавонанд, бо тилло рӯпӯш мешавад. Дар 1 м2 сатҳи ҷисм 3 гр. тилло сарф мешавад.
КАРБОН (C) КАРБОН (лот. Carboneum, аз carbo – ангишт), С, элементи химиявии гурӯҳи IV системаи даврии Менделеев, рақами ат. 6, массаи ат. 12,011. Дар табиат ду изотопи собит 12С (98,892%), 13С (1,108%) ва як радиоактиви К 14С(Т1/2 = 5,6 • 103 сол) маълуманд. Дар асоси изотопи 12С ҷадвали ҳозиразамони массаҳои атомӣ тартиб дода шудааст. Моддаи зинда 18%, чӯб 50%, ангиштсанг 80%, нефт 85% ва антрасит 96% К. доранд. К. дар пайвастҳояш бештар чорвалента аст; дар шароити муқаррарӣ нофаъол буда, ҳангоми гарм кардан сӯхта оксиди карбон (II ва IV) ҳосил мекунад. Дар ҳарор. баланд К. барқароркунандаи қавӣ мебошад; бо металлҳо – карбид, бо сулфур – сулфиди карбон, бо нитроген – сиан ҳосил мекунад. К. элементи муҳими организм буда, асоси ҳаётро ташкил медиҳад. Ҳамаи он пайвастҳои органикӣ, ки дар таъмини қобилияти ҳаётии организмҳо иштирок мекунанд, асосан аз К. иборатанд. Қисми зиёди энергияи ба организм зарур бинобар дар ҳуҷайраҳо оксид гаштани К. ҳосил мешавад. Изотопи радиоактиви К. (14С) дар биология ва тиб истифода мегардад.
Дмитрий Иванович Менделеев 8 феврал 27 январ)и1834, Тоболск — 2 феврал (20 январ)и 1907,Санкт-Петербург) — олим-энсиклопедисти рус: химик, физикохимик, физик, метролог, иқтисоддон, технолог, геолог, метеоролог, нафтшинос, педагог, ҳавонавард. Профессори Донишгоҳи Санкт-Петербург.
Зиндагинома Дмитрий Иванович Менделеев яке аз бузургтарин олимони дунё буда, 27 январи(8 феврали) соли 1834 дар шаҳри Тоболск дар оилаи директори гимназияи маҳаллӣ таваллуд шудааст. Ӯ фарзанди хурди оила(17-умин) ба ҳисоб меравад. Маълумоти ибтидоиро дар гимназияи маҳаллӣ гирифтааст. Пас аз хатми гимназия Д.И. Менделеев ба Институти педагогии Петербург дохил шуд ва онро соли 1857 бо медали тилло хатм намуд. Соли1859 Д.И. Менделеев рисолаи магистери(пешвои)-ро ҳимоя намуда,ба муддати ду сол барои кори илмӣ ба хориҷа фиристода шуд. Пас аз баргаштан ӯ аввал профессори Институти технологии Петербург ва сипас профессори университет интихоб гардид ва ба корҳои илмї ва педагогӣ машғул шуд. Дар вақти ошўбҳои донишҷўён солҳои 90-ум ӯ барои ҳимояи онҳо баромад намуд ва маҷбур шуд, ки университетро тарк кунад. Солҳои охири ҳаёташ Д.И. Менделеев дар Палатаи асосии ченак ва вазн кор кард. Комёбии бузургтарини фаъолияти эҷодии Д.И. Менделеев кашфи Қонуни даври ва бунёди ҷадвали даврии элементҳо буд. Ӯ бо рисолаи доктории худ. Дар бораи пайвастшавии спирт ва об ва ҳамчун ассотсиатсия фаҳмидани маҳлулҳо,шӯҳрати беандозаро соҳиб гардид. Аз тарафи Д.И. Менделеев кашф шудани назарияи ҳидрати то ҳол аҳамияти илми ва амалии худро гум накардааст.
Осор Асари барҷастаи Д.И. Менделеев "Асосҳои химия" мебошад. Ин китоб дар асоси Қонуни даври тамоми мавзўъҳои химияи ғайриорганикиро фаро мегирад. Назарияро дар амалия татбиқ намуда, Д.И. Менделеев ба масъалаи технологияи нафт бисёр диққат дод. Ӯ пешниҳод намуд, ки истеҳсоли нафтро ҳаматарафа инкишоф дода, бештар ба коркарди химиявии он диққат дода шавад.
Таҳ лили катион ҳ ои гурўҳи 1-уми аналитики. + , Na+ , NH4 + дохил мешавад. Калий ва натрий дар системаи даврии элементҳои химиявии Д.И.Менделеев дар гурўҳи якум ҷойгир шудааст. Аз ҷиҳати хосияти химиявиашон металлҳои фаъол ба ҳисоб мераванд. Ионҳои онҳо қабати ҳаштэлектронаи пуршуда дорад.Миқдори зиёди намакҳои калий, натрий ва аммоний инчунин гидроксидҳояшон дар об хеле нағз ҳал мешаванд.Гидроксиди натрий ва калий ишқорҳои қави (зўр) буда,дар маҳлули оби пурра ба ионҳо таҷзия мешаванд.Намакҳои натрий ва калий, ки аз кислотаи суст ҳосил шудаанд,ба гидролиз дучор шуда, муҳити маҳлули онҳо ба рН 7 баробар аст. Намакњое,ки аз кислотаи зўр ҳосил шудаанд ба гидролиз дучор нашуда, муҳити маҳлули онҳо реаксияи нейтрали доранд,яъне ба рН 7 баробар аст.4 OH)-асоси суст (заиф) ба ҳисоб меравад. Намакҳое, ки аз кислотаи зўр ҳосил шудаанд, ба гидролиз дучор шуда, муҳити маҳлули онҳо ба рН 7 баробар аст. Баръакси намакҳои натрий ва калий намакҳои аммоний дар натиҷаи гарм кардан таҷзия шуда, аммиак хориҷ мешавад.Бинобар он ин хосияти намакњои аммонийро ба назар гирифта барои дур кардани катиони NH4 + истифода мебаранд. Тавсифи катион ҳ ои гур ӯҳ и аналитики I катион ҳ о : K + , Na + , NH 4 + реагенти гур ӯҳӣ : надорад Реаксияи хоси катиони К+ 4 H4 O6 ____________ KHC4 H4 O6 + NaClсафед 3 [Co(NO2 )6 ] __________ K2 Na[Co(NO2 )6 ] + 2NaClзард + бунафши пастРеаксияи хоси катиони Na+ 2 SbO4 ____________ NaH2 SbO4 + KClсафед + зардРеаксияи хоси катиони NH4 + 4 Cl + NaOH__________ NH3 + NaCl + H2 O4 Cl + 2K2 [HgJ4 ] + 4KOH ____________ [OHg2 NH2 ]J + KCl + 7KJ + 3H2 Oноран ҷӣ + , Pb2+ , [Hg2 ]2+ + , Pb2+ , [Hg2 ]2+ 3 + HCl __________ AgCl + HNO3 сафед 3 )2 + 2HCl _________ PbCl2 + 2HNO3 сафед 2 (NO3 )2 + 2HCl ________ Hg2 Cl2 + 2HNO3 2 [AgCl3 ]2 [Pb Cl3 ]Ҳалшавандагии хлоридҳо дар ҳарорати 200 С
Хлоридҳо ҳалшавандаги дар г.л
хлориди сурб 11,0
хлориди нуқра 1,8*10-3
хлориди симоб 2,0*10-4
0 С ҳалшавандагии хлориди сурб се маротиба меафзояд дар ин вақт ҳалшавии хлориди нуқра ва симоб чун пештара боқи мемонад. Ин хосият барои ҷудо кардани катиони Pb2+ аз катионҳои [Hg2 ]2+ ва Ag+ истифода бурда мешавад. Ҳангоми таъсири хлориди симоб бо маҳлули аммиак хлориди димеркураммоний ва симоби металли,ки такшонии сиёҳ дорад, ҳосил мешавад.2 Cl2 + 2NH4 OH ________ [Hg2 NH2 ]Cl + NH4 Cl + 2H2 O2 NH2 ]Cl ____________ [NH2 Hg]Cl + Hg2 ]2+ аз катиони Ag+ , истифода бурда мешавад.
Дуруштии об ва ро ҳҳои бартараф кардани он + ва Mg+ ба онҳо соҳиб мешавад, дуруштии об номида мешавад. Агар консентратсияи ин ионҳо зиёд бошад, обро дурушт ва агар кам бошад, обро нарм меноманд. Махз дамин ионҳо ба обҳои табии хосиятҳои махсуе мебахшанд. Дар вақти ҷомашӯйи оби дурушт на фақат сифати матои мешустагиро паст мекунад, балки боиси сарфи зиёди собун мегардад, зеро як миқдор собун бо ионҳои Са2+ ва Mg2 + пайваст мешавад ва кафки собун танҳо баъди пурра такшин шудани ионҳои калсий ва магний пайдо мегардад. Бояд гуфт, ки баъзе воситаҳои сунъи шӯянда дар оби дурушт либосро нағз мешӯянд. Сабаб дар он аст, ки намакҳои калсий ва магний ин моддадо дар об ба осони ҳал мешаванд.2 + ва Mg2 + дорад чун оби баҳру уқёнус дорой таъми талх аст ва ба меъдаю руда таъсири манфи мерасонад.2+ дуруштии калсийги, ионҳо Mg2+ бошанд, дуруштии магнийгиро ба вучуд меоранд. Дуруштии умуми ба суммаи дуруштиҳои калгийги ва магнийги яъне ба суммаи консентратсияи ионҳои Са2+ ва Mg2+ баробар аст.2+ ва Mg2+ , ки ба ионҳои гидрокарбонат НСОз-и дар таркиби об мавҷуда эквивалентанд, ба амал меояд. Бо ибораи дигар дуруштии карбонати аз ҳисоби гидрокарбонатҳои калсий ва магний ба амал меояд. Ҳангоми ҷӯшонидани об гидрокарбонатҳо вайрон шуда, ба карбонатҳои камҳалшаванда табдил меёбанд. Карбонатҳо такшин шуда, дар натиҷа, дуруштии умуми ба бузургии дуруштии карбонати кам хоҳад шуд. Бинобар ин дуруштии карбонатиро дуруштии муваққати низ меноманд. Ҳангоми ҷӯшидани об ионҳои Са2+ ба намуди карбонат такшин мешаванд.2+ + 2НС03 - = СаСОз + СаО + Н2 2+ + 2НСО3- + 20Н- = Mg(OH)2 C03 + С02 + Н2 0- дар натичаи таъсири мутақобилаи ионҳои гидрокарбонат НСОз- ва об ҳосил мешаванд.2+ ва Mg2 +, ки дар 1 л аб мавчуданд, ифода мекарданд.2+ + 2НС03 - + Са2+ + 20Н- =2СаСО3 + 2Н2 0 2+ + 2НС03 - + 2Са2+ + 40Н- = Mg (ОН) 2 + 2СаС03 + 2Н2 О2+ + С03 2- = СаСОз2+ +Н СОз2- =MgC03 3 + Са2+ + 20Н- = Mg(OH)2 + СаС03 2 R ифода кардан мумкин аст, ки дар ин ҷо Na+ —катиони серҳаракат ва R2- — кисми манфизаряди катионит мебошад. Масалан, дар мисоли боло2- = [Al2 Si2 08 • Н2 О]2- 2+ + Na2 R = 2Na+ + CaR Mg2+ + Na2R — 2Na+ + MgR2 R + Са2 + 2 R + Mg2+
